რომელი ხმოვნები იკვეცება და რომელ ბრუნვაში ხდება ფუძის კვეცა?
რომელია სწორი – კაფეს თუ კაფის? იუბილის თუ იუბილეს? ცისარტყელას თუ ცისარტყელის?
ალაბამას თუ ალაბამის? ცნობარში მოკლედ, მარტივად და გასაგებადაა ჩამოყალიბებული
კვეცასთან დაკავშირებული ყველა ძირითადი საკითხი.
წესი: ფუძის ბოლო ხმოვნის დაკარგვას კვეცა ეწოდება.
იკვეცება ე და ა ხმოვანი მხოლობითი რიცხვის ორ ბრუნვაში – ნათესაობითსა და
მოქმედებითში.
ა-ზე დაბოლოებული სახელები ებ-იან მრავლობითში ყველა ბრუნვაში
იკვეცება, ე-ზე დაბოლოებული – არა!
კვეცადია
არსებითები, ზედსართავები, რიცხვითები და საწყისები, რომელთა ფუძე ე და ა ხმოვანზე ბოლოვდება.
იკვეცება ა-სა და ე-ზე დაბოლოებული გეოგრაფიული სახელებიც;
სწორია: ჯორჯია-ჯორჯიის, ალაბამა-ალაბამის, რაჭა-რაჭის, აჭარა-აჭარის…
გამონაკლისი:
ა ფუძიანი
საზოგადო სახელებიდან არ იკვეცება ის
სახელები, სადაც ა მაწარმოებელია:
დედოფალა, ცისარტყელა, წითელა, ნიბლია, ჭრიჭინა…
სწორია: ცისარტყელას
ფერები; ნიბლიას ფრთები; ჭრიჭინას ჭრიჭინი
არ იკვეცება უცხო
ენებიდან შემოსული ე-ზე დაბოლოებული საზოგადო სახელები: ტირე, იუბილე, ატელიე,
ჟელე, კაფე და ა.შ.
სწორია: იუბილეს შესახებ; კაფეს გვერდით; ატელიეს კარი
უკვეცელია:
·
ო, უ და ი-ზე დაბოლოებული
გამონაკლისი – ღვინო. (ნათესაობითში: ღვინის, მოქმედებითში: ღვინით)
·
ნათესაური დამოკიდებულების გამომხატველი საზოგადო სახელები, თუ მათ
საკუთარი სახელის მნიშვნელობით ვიყენებთ:
თუ იგულისხმება საკუთარი დედა, მამა, ბებია, ბაბუა – არ ვკვეცთ.
თუ ზოგადად, დედა – ვკვეცთ.
სწორია: მამას კაბინეტი დავალაგე ( მთქმელი გულისხმობს საკუთარ მამას);
მამის ამაგი ფასდაუდებელია ( მთქმელი გულისხმობს ზოგადად – მამას);
·
კნინობით-ალერსობითი მაწარმოებლები, რომლებიც სახელებს დაერთვის,
მხოლობითში უკვეცელია, მრავლობითში – კვეცადი;
სწორია: დათუნასი,
დათუნიათი, ჩიტუნასი, ჩიტუნიასი;
დათუნიები, ჩიტუნები…
·
ადამიანთა საკუთარი სახელები უკვეცელია;
გახსოვდეთ:
უცხო
გეოგრაფიული სახელები, რომლებიც ორიგინალის ენაზე ი-ზე ბოლოვდებიან, ქართულად
გადმოცემისას ფუძისეულ ი-ს ინარჩუნებენ;
სწორია: დელი – დელიში, ჰელსინკი – ჰელსინკიში
უცხო ენიდან დამკვიდრებული სიტყვები:ტაქსი და რაგბი ი-ხმოვანს არ
მოიკვეცენ ბრუნვის ნიშნის ან თანდებულის დართვის დროს;
სწორია: ტაქსი-ტაქსიში, ტაქსიმ; რაგბი – რაგბის ვთამაშობ, რაგბიში
მოვიგეთ;
სწორია –
ცისარტყელას ფერები და არა ცისარტყელის ფერები; ჯორჯიის შტატი და არა ჯორჯიას
შტატი; ტაქსიში ვჯდები და არა ტაქსში ვჯდები; რაგბის ვთამაშობ და არა რაგბს
ვთამაშობ; ჭრიჭინას ხმა და არა ჭრიჭინის ხმა.
No comments:
Post a Comment