ვეფხისტყაოსანი საკმაოდ მდიდარი პოემაა პერსონაჟთა წრით. მოქმედება ფართო გეოგრაფიულ არეზეა გაშლილი და პერსონაჟებიც სხვადასხვა ქვეყნის წარმომადგენლები არიან, მათ შორის გამოგონილი ქვეყნებისაც (როგორიცაა, მაგალითად, მულღაზანზარი). პოემაში არაა გამოყვანილი ეროვნებით ქართველი პერსონაჟი. ზოგიერთი მკვლევარის აზრით, ვეფხისტყაოსანში დასახელებულ სამეფოებში იმდროინდელი საქართველოს კუთხეები იგულისხმება. ივანე ჯავახიშვილისთქმით, შოთა რუსთაველის გმირებში ქართული გული ძგერს და მათ მაშინდელი საქართველოს საკითხები აღელვებთ.
ვეფხისტყაოსნის პერსონაჟებთან დაკავშირებით ნარკვევები გამოქვეყნებული აქვთ აკაკი წერეთელსა და ილია ჭავჭავაძეს. აკაკის მოსაზრებით ვეფხისტყაოსნის ქვეყნები გადარქმეული საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებია, შესაბამისად ხალხიც ქართველია. აკაკი პირდაპირ ასახელებს, რომ ტარიელი წარმოშობით ამერიდანაა (აღმოსავლეთ საქართველოდან), ავთანდილი იმერიდან (დასავლეთიდან), ხოლო ფრიდონი შავიზღვისპირელი ქართველია — ამ სამი გმირის ერთობა კი ერთიან, შეკავშირებულ ქართველ ხალხს იძლევა. აკაკიმ ნესტანი წარმოიდგინა საქართველოს სიმბოლოდ, რომელსაც ქართველი ხალხი მხოლოდ ერთიანი ძალებით თუ უშველის. ამგვარად აკაკიმ სცადა ქართველთა სუბეთნიკურ ნიადაგზე ვეფხისტყაოსნის პერსონაჟთა ტიპური ბუნების გარკვევა. აკაკის მოსაზრებას დაეთანხმა დავით კარიჭაშვილიც, თუმცა მან აღნიშნა, რომ ქართველი ხალხის ეთნოგრაფიული წარმომადგენლები რუსთაველს განგებ კი არ დაუხატავს, არამედ ეს თავისთავად, პოეტის უნებურად მოხდა. ვეფხისტყაოსნის პერსონაჟებზე აკაკის აზრი მკაცრად გააკრიტიკა ილია ჭავჭავაძემ. მისი თქმით, აკაკიმ „ვიწრო ფარგლებში მოამწყვდია“ დიდებული ქართული პოემის მნიშვნელობა, ხოლო მისი ავტორი უბრალო ეთნოგრაფად გამოაჩინა. ილიას აზრით, რუსთაველის პერსონაჟები არიან „ზოგადი ადამიანების ტიპები“ და არა რომელიმე „ქართლელი, კახელი, პეტრე, ივანე“.
ვეფხისტყაოსნის პერსონაჟების დახასიათებას უძღვნა ნაშრომი ვლადიმერ ნორაკიძემ. მისი თქმით ტარიელი და ავთანდილი, ასევე ფრიდონიც არიან მსგავსი ხასიათების ადამიანები, თუმცა ისინი მაინც არ კარგავენ საკუთარ ინდივიდუალობას. ამ მხრივ დიამეტრულად განსხვავებული მოსაზრება აქვს ივანე ჯავახიშვილს. მისი თქმით, პირიქით, ვეფხისტყაოსნის მთავარი გმირები (ტარიელი და ავთანდილი) იმდროინდელი საქართველოს ორ აბსოლუტურად განსხვავებულ ტიპს წარმოადგენენ; ჯავახიშვილი ხსნის, რომ განსხვავება კონკრეტულად იმაშია, რომ ტარიელი იბრძვის, არის მამაცი, თუმცა მის ბრძოლას არა აქვს იდეური ხასიათი, ავთანდილი კი პირიქით, ხმალს მხოლოდ იმისათვის იშიშვლებს, რომ შეურაცხყოფილებს დაეხმაროს, გაათავისუფლოს ჩაგრულები. ამ საკითხში ივანე ჯავახიშვილს არ ეთანხმება ალექსანდრე ბარამიძე.
ვეფხისტყაოსნის ძირითადი პერსონაჟები არიან:
· ტარიელი — უცხო მოყმე, ვეფხისტყაოსანი, ნესტანის მიჯნური, ავთანდილისა და ფრიდონის ძმადნაფიცი;
· ავთანდილი — არაბეთის სპასპეტი, თინათინის მიჯნური, ტარიელისა და ფრიდონის ძმადნაფიცი;
· ნურადინ-ფრიდონი — მულღაზანზარის მეფე, ტარიელისა და ავთანდილის ძმადნაფიცი;
· ნესტან-დარეჯანი — ტარიელის მიჯნური, ფარსადანის ქალიშვილი;
· თინათინი — ავთანდილის მიჯნური, როსტევანის ქალიშვილი და თანამესაყდრე;
· როსტევანი — არაბეთის მეფე;
· ფარსადანი — ინდოეთის მეფე;
· დავარი — ფარსადანის და, ქაჯეთში გათხოვილი, ნესტან-დარეჯანის გამზრდელი და მასწავლებელი
· შერმადინი — ავთანდილის ერთგული მსახური;
· ასმათი — ნესტან-დარეჯანის მონა-მსახური, ტარიელის მსახური და მეგობარი;
· რამაზი — ხატაეთის მეფე;
· უსენი — გულანშაროს მთავარი;
· ფატმანი — უსენის ცოლი;
· ჭაშნაგირი — ფატმანის საყვარელი;
· მელიქ–სურხავი — გულანშაროს მეფე;
· უსამი — ვაჭრების მეთაური.
| ||
No comments:
Post a Comment